Хүн хүнээ хүндлэх гэдэг хорвоогийн ёс. Тэр дундаа хүн ахтай, дээл захтай гэгчээр манай Монголчууд нэгнээ хүндэлж ирсэн арвин баялаг түүхтэй. Мөн ардын сургааль ч асар их бий. Хүнийг хүндлэх, эс хүндлэхийг ардын цээрлэх ёсны хураангуй толиос хүргэж байна.

-Лам хүнийг нэрээр нь дуудахыг цээрлэнэ, Хүндлэхийн учир заавал «ламтан, лам багштан, ламхай» хэмээн дууднө.

-Лам хүний хуучин хувцсыг саваагүйтэн өмсөхийг цээрлэнэ. Үл хэрэгсвээс алдас болно гэнэ.

-Лам хүний толгойд хуруу гараа хүргэхийг цээрлэнэ. Зөрчвөөс мацаг нь үгүй болно гэнэ.

-Лам хүн хөнгөмсөглөн дуу дуулахыг цээрлэнэ. Учир нь «Лам доройтвол дуу дуулах, ямаа муудвал майлна» гэдэг.

-Лам хүн гадаалахдаа (морь харахдаа) босоо үйлдэхийг цээрлэнэ, Заавал сууж гадаална. Зөрчвөөс нүгэл болно гэнэ.

-Лам хүний дээд талд суухыг цээрлэнэ. Үл хэрэгсвээс буян барагдана гэнэ.

-Лам хүн эмс хүүхэнтэй сээтгэнэх, сэртэндэхийг цээрлэнэ. Үл хэрэгсвээс винайн ёс жаяг зөрчсөнд тооцно.

Х.НЯМБУУ, Ц.НАЦАГДОРЖ

МОНГОЛЧУУДЫН ЦЭЭРЛЭХ ЁСНЫ ХУРААНГУЙ ТОЛИОС Улаанбаатар 1993