Оюутолгой бол бидний мэдэх Монгол Улсын төсвийг нуруундаа үүрч яваа Эрдэнэтээс найм дахин том орд газар. Гэвч Оюутолгойн гэрээ хийгдсэнээр харийн эзэнтэй тэрхүү компанид монгол хүн боолын хөдөлмөр эрхлэгч болж хувирсан. Хамгийн бага цалинтай, хамгийн олон цагаар ажилладаг. Амь нас эрүүл мэндийн хувьд бүр асуудалтай. Тэнд Монгол ажилчдын эрх ашиг зөрчигдсөн олон "нууц” асуудал байдаг.

Энэ тухай өчигдөр "Оюу толгой” ХХК-ийн Үйлдвэрчний эвлэлийн хорооноос цухас мэдэгдлээ. Тэд хэвлэлийнхэнд хандав. Учир нь "Оюу толгой” ХХК 2017 оны зургаадугаар сарын 24-нөөс аравдугаар сарын 2-ны өдрүүдэд Өмнөговь аймагт байрлах уурхайн талбартаа АШУҮИС-ийн дэргэдэх Хөдөлмөр орчны эрүүл мэндийн институтээр хөдөлмөрийн нөхцөлийн үнэлгээг хийлгэжээ. Гэтэл энэхүү үнэлгээний тайланг үндэслэн тэдний хэвийн бус нөхцөлд ажиллаж буй нэмэгдлийг цуцалсныг тус компанийн ажилчид эсэргүүцэж байгаа аж. Үнэхээр тохуурхаж чадаж байгаа шүү. Монголын баялагаа Монгол хүн хүртэж чадахгүй дээрээс нь энэ мэт тохуурхал. Энэ талаар "Оюу толгой” ХХК-ийн Үйлдвэрчний эвлэлийн хорооны дарга Ц.Дэлгэрхүү "Хөдөлмөрийн нөхцөлийн үнэлгээнд нийт 90 ажлын байранд ажиллаж буй 329 ажилтан хамрагдсанаас 200 гаруй хүний хөдөлмөрийн хэвийн бус нөхцөлийг хэвийн гэж дүгнэснээр нэмэгдлийг нь хассан. Гэтэл энэхүү институт нь хэвийн бус хөдөлмөрийн нөхцөлийн үнэлгээг хийх эрхтэй байгууллага биш. Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл мэнд судлалын төв нь ганцаараа хөдөлмөрийн нөхцөл байдлын үнэлгээг хийх эрхтэй гэдгийг холбогдох тогтоомжид заасан. Энэхүү нөхцөл байдлыг "Оюу толгой” ХХК-д албан ёсоор мэдэгдэн хүнд хортой нөхцөл нь хасагдсан ажилчдад нь хэвийн бусыг нөхцөлийг нь буцаан олгох, нэмэгдэл ороогүй хугацааных нь мөн нөхөн олгохыг хүссэн. Гэвч компанийн зүгээс Монгол улсын хууль тогтоомжийн тодорхой бус байдлаас болсон гэж тайлбарлан, хүлээж аваагүй” гэлээ.

Хүнд хортой нөхцөлд ажиллаж буйн нэмэгдэл нь үндсэн цалингийн 13 хувьтай тэнцдэг бөгөөд ийнхүү хасагдсанаар "Оюу толгой”-н Ил уурхайн ажилчдын эрх ашиг хөндөгдөж байгаа гэдгийг тэрбээр мөн дурдаж байв.

Тиймээс Үйлдвэрчний эвлэлийнхэн Хөдөлмөрийн хамтын маргаан үүсгэж, Сүхбаатар дүүргийн Засаг даргад хөдөлмөрийн зуучлагч томилуулах хүсэлтийг гарган хөдөлмөрийн зуучлагч томилуулсан боловч хөдөлмөрийн зуучлалын хуралд Оюутолгой ХХК-ийн зүгээс оролцоогүй байна. Зуучлал амжилтгүй болсон тул Хөдөлмөрийн арбитр томилуулжээ. Гэтэл энэ бүх үйл ажиллагаанд "Оюу толгой” ХХК оролцоогүй бөгөөд Сүхбаатар дүүргийн засаг даргын зуучлагч томилсон захирамжийг хүчингүй болгуулахаар нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхэд хандсан байна.

Түүнчлэн АШУҮИС-ийн дэргэдэх Хөдөлмөр орчны эрүүл мэндийн институтэд хандаж, үнэлгээний тайлангийн талаар тайлбар хүсэхэд тус байгууллагын дүгнэлт нь ажилчдын цалинг хасах үндэслэл болохгүй ба хөдөлмөрийн нөхцөлийн тайлан гэжээ. Тиймээс ажилчдын хэвийн бусын нэмэгдлийг хассан нь зардал хэмнэх ажлын хүрээнд монгол ажилчдын цалинг хассан гэж харагдаж байна хэмээн Ц.Дэлгэрхүү хэллээ.

Сүүлийн долоон жил Оюу толгойн уурхайн талбарын тоосжилтын хэмжээ дундаас дээш буюу хүнд хортой байсан гэсэн дүгнэлт гарчихсан байхад тэнд байрлах ажлын байр нь хэвийн байна гэх дүгнэлт ажилчдын гайхшралыг төрүүлэх нь ойлгомжтой.

Тэдний ийнхүү үл тоосон тохуурхлынхаа үр дүнд  хүнд хортой нөхцөлийг нэмэгдлийг хасах гэсэн ганцхан л зорилго.