АНУ-ын Ерөнхийлөгчөөр 43 насандаа сонгогдсон Жон Кеннеди "Үндэсний хүчирхэг байдлыг нэмэгдүүлэхэд боловсролын түвшин хамгийн чухал нөлөөтэй. Ирээдүй хойч үедээ чухал хөрөнгө оруулалт хийхийн тулд энэ улс орныг удирдан залагч хүмүүс өөрсдөө боловсрол өндөртэй байх ёстой” хэмээн хэлсэн байдаг. Ганц Ж.Кеннеди ч биш олон улсын судлаач, мэргэжилтнүүд тухайн улс орныг гадаадад төлөөлдөг улс орны тэргүүнд тавигдах хамгийн чухал шалгуур нь боловсролын түвшин гэж үздэг аж.

Олон улсын судлаач, мэргэжилтнүүд дэлхийн хүчирхэг гүрний нэг АНУ болон хамгийн баян орны нэг Сингапурыг хөгжилд хүргэсэн нэр нөлөөтэй улс төрчдийн боловсролын түвшинг судалж үзэхэд АНУ-ын түүхэнд тодорсон 44 Ерөнхийлөгчийн 34 нь коллеж болон түүнээс дээш боловсролтой, 80 хувь нь өндөр боловсрол эзэмшсэн, 32 хувь нь доктор, профессор цолтой байна. Цөөн жишээ дурдахад, 1901-1909 онд Ерөнхийлөгчөөр ажилласан Теодор Рузвельт Харвардын их сургуулийг төгссөн бол 2009-2017 онд засагласан Барак Обама Харвард болон Колумбын их сургуулийг дүүргэсэн. 1913-1921 онд Ерөнхийлөгчөөр ажилласан Нобелийн энх тайвны шагналт Вудро Вильсон Принстоны их сургуулийг төгсөж улмаар Жонс Хопкинсийн их сургуульд докторын зэрэг хамгаалж байжээ.

Өнөөдөр Америкчууд Ерөнхийлөгч болох хүндээ

• Хууль, эрх зүйн өндөр мэдлэг
• Түүхийн тухай мэдлэг
• Улстөрийн онолын мэдлэг
• Өндөр боловсрол эзэмшсэн байх
• Цэрэг, армийн тухай мэдлэг
• Гадаад харилцааны мэдлэг
• Бусдыг удирдан, манлайлах чадвартай байх зэрэг шалгуурыг тавьдаг юм байна.

Дэлхийн хамгийн баян орнуудын нэг Сингапурын Ерөнхийлөгч Тони Тан Кенг Яам мөн л Сингапурын их сургууль, Аделаид их сургууль, Массачусетсийн технологийн институтийг төгссөн байна. 63 жижиг арлаас бүтдэг Сингапур Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээс 2000 дахин жижиг газар нутагтай, 4.5 сая хүн амтай. Энэхүү жижиг улсыг 50 жилийн дотор дэлхийн зургаа дахь баян орон болтол хөгжүүлсэн гавьяатай хүн нь Сингапур улсыг үүсгэн байгуулагч, Сингапурын эцэг гэгддэг Ли Куан Ю юм.

Тэрээр 1950 онд Их Британийн Кэмбрижийн их сургуулийг хуульч мэргэжлээр төгсөж ирээд байгалийн баялаг байтугай ундны ус ч үгүй, оршин суугчдын ихэнх нь хятадууд боловч Малайз, Энэтхэг зэрэг олон үндэстнээс бүрдсэн, Английн колони байсан жижиг арлыг хөгжүүлсэн байдаг. 1959 онд Сингапурын Ерөнхий сайдаар томилогдмогцоо ажлын байр тасралтгүй нэмж, хүн амынхаа амьдралын түвшинг дэлхийн хамгийн баян орнуудынхтай зэрэгцэж ирсэн түүхтэй.

АНУ болон Сингапурын дээрх түүхийг болон улс орны жишгийг судалдсан олон улсын мэргэжилтэн шинжээчид тухайн улс орныг удирдан залж байгаа, олон улсын хэмжээнд улс үндэснийхээ нүүр царай болдог энэхүү Төрийн тэргүүн хэмээн албан тушаалын эхний шалгуурт гарцаагүй боловсролын түвшин орно гэдэг дээр санал нэгдэх болжээ.

Ирэх сарын 26-ны өдөр Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ээлжит сонгууль болно. Өөрөөр хэлбэл бүх ард түмний эв нэгдлийн илэрхийлэл, олон улсад эх орноо төлөөлөх Монгол Улсын нэрийн хуудсаа монголчууд сонгох гэж байгаа. Энэ удаа Ерөнхийлөгч гэж хэн бэ гэдгийг сануулах үүднээс Үндсэн хуульд заасан Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн эрх мэдлээс цөөн хэдэн заалтыг дор дурдав.

• Монгол Улсын Ерөнхийлөгч УИХ-ын баталсан хууль, бусад шийдвэрт бүхэлд нь буюу хэсэгчлэн хориг тавих эрхтэй.
• Гадаад улс орнуудад Монгол Улсаа бүрэн эрхтэйгээр төлөөлөх эрхтэй.
• УИХ-тай зөвшилцөн Монгол Улсын нэрийн өмнөөс Олон улсын гэрээ байгуулах эрхтэй. Уучлал үзүүлэх, Монгол Улсын харьяат болгох, харьяатаас гаргах, Монгол Улсад орогнох эрхийг олгох эрхтэй.
• Улсын нутаг дэвсгэрт буюу зарим хэсэгт онц болон дайны байдал зарлах, цэрэг хөдөлгөх, захирамж өгөх эрхтэй. Гэхдээ онц буюу дайны байдал зарласан Ерөнхийлөгчийн зарлиг гарснаас хойш долоо хоногийн дотор УИХ хэлэлцэж цуцлах эсвэл батална. Ерөнхийлөгч Улсын зэвсэгт хүчний Ерөнхий командлагч байна.

Энэ бүгд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч ямар хэмжээний эрх мэдэлтэй, ямар чухал албан тушаал вэ гэдгийг харуулах аж. Харин Монгол Улсын нэрийн хуудас болохоор өрсөлдөж буй нэр дэвшигчдийн боловсролын түвшин ямар вэ? Ийм харьцуулалтыг сонгогчид тавих эрхтэй. Нэр дэвшигчид ч хариулах ёстой билээ.

МАН-аас нэр дэвшигч М.Энхболд: 1964.07.19-нд төрсөн. 1987 онд МУИС-ийг төлөвлөгч-эдийн засагч мэргэжлээр төгссөн. 1996 онд Япон Улсад Төрийн захиргааны байгууллагын удирдлага зохион байгуулалтын асуудлаар мэргэжил дээшлүүлсэн. 1988 онд ХБНГУ-д Орон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын чиглэлээр мэргэжил дээшлүүлсэн.