Германд хүүхдийг анх цэцэрлэгт өгөхөд орчиндоо, багш, ангийнхандаа дастал эцэг эх нь хамт явдаг. Хүүхэд уйлуулж огт болохгүй гэдэг байна. Мөн хэзээ гурван нас хүрнэ, тэр өдрөөсөө цэцэрлэгтээ явж эхэлдэг байна. 

Харин Японд эхний өдөр нэг цаг өгөөд, дараа нь өдөр өдрөөр цагаа уртасгаж дасгадаг байна. Цэцэрлэгт орохоос нь өмнө хүүхэд ээж аавтайгаа багш нартайгаа уулзалт ярилцлага хийдэг учраас багшаа хараад танихаар болдог байна.

Америкт цэцэрлэг нь яг л гэртээ байгаа юм шиг сэтгэгдэл төрүүлэхээр гэнэ. Нэг ангийн хүүхдийн норм дээд тал нь 20. Нэг багшид зургаан хүүхэд оногддог. Мөн л цэцэрлэг эхлэхээс өмнө хүүхдүүд аав ээжтэйгээ хамт ангидаа очиж багштайгаа танилцаж ариун цэврийн өрөө орох, гадаа талбай дээр тоглох зэргээр орчинтойгоо танилцдаг байна. 

Солонгост мөн дасгах долоо хоногийн хугацаа байдаг. Эхний өдөр ээж нь хамт байна, маргааш нь өдөр хальт гарч орох зэргээр бага багаар холдох хугацаагаа сунгасаар дасгадаг аж.

Шведэд эхний 7-14 хоног эцэг эхийг нь хамт явуулдаг. Мөн цэцэрлэг дээрээ байх хугацааг бага багаар нэмэгдүүлдэг байх юм. Ээж аавтайгаа хамт байгаа хүүхдүүд тайвнаар орчинтойгоо танилцаж дасдаг аж. Хэрэв хүүхэд уйлагнах л юм бол эцэг эхийг нь утасдаж дууддаг байна. 

Харин Казахстанд хүүхэд төрөхөд л цэцэрлэгт орох тасалбар өгч дараалалд ордог байна. Тэгээд ээлж нь болоод орон тоо гарвал тэр хүүхэд хавар намар хэзээ ч хамаагүй цэцэрлэгтээ ордог аж.

Энэ бол монгол­чуудын хамгийн түгээмэл зорч­дог, ажиллаж амьдар­даг улс орнуудын жишээ. Харин манайд эсрэгээрээ. "Уйлж байж хүн, майлж байж мал болно” гэсэн эртний үгийг даган нүдээ аниж чихээ дараад явж байна.

Õүүхдийг сэтгэлзүйн дарамтанд оруулахгүй дасгах хэрэгтэй

Монгол Улс олон улсын жишигт нийц­сэн сургуулийн өм­нөх боловсролын тогтол­цоонд шилжихийн тулд ядаж хүүх­дээ уйлуулах­гүйгээр цэцэр­лэгт нь дасгадаг арга барилыг нэвтрүүлэх цаг болжээ. Өнөө үед улс орнууд хүүхдийн сэтгэлзүйг маш их анхаардаг болсон нь дээрх жишээнүүдээс харж болно.

Нэг л өглөө сэрээд мэдэх­гүй орчинд, таних­гүй хүмүүсийн дэргэд, уйлалдан орилолдох хүүхдүүдийн дунд орчихоороо хүүхдийн сэтгэл­зүйд ямар хүнд тусах нь ойлгомжтой. Хүмүүжлийнхээ 80-90 хувийг олж авдаг 2-6 насанд хүүхэдтэй зөв харьцах, хөгжиж хүмүүжих орчин нөхцлийг бүрдүүлэх нь ирээдүйн иргэнийг бэлдэхэд чухал үүрэгтэй. Хүүхдийг шинэ орчин, шинэ зүйлд бага багаар дасгах нь сэтгэлзүйн дарамтанд оруулахгүй, айдас түгшүүр төрүүлэхгүй, цочроохгүй, ааш занг нь өөрчлөхгүй сайн талтай. Тэр байтугай хүүхдийг хөхнөөс гаргахдаа ч нэг өдөр шууд гаргах бус бага багаар дасгаж гаргахыг эмч, сэтгэлзүйчид зөвлөж байгаа.

Мэдээж энэ бүхэнд эцэг эхчүүдийн ч үүрэг чухал. Нэгэнт хүүхдээ цэцэрлэгт өгөхөөр шийдсэн бол хүүхдийнхээ сэтгэлзүйг бэлдэж, хэдэн сарын өмнөөс цэцэрлэгт явна, гоё багш, хөөрхөн найзуудтай болж, гоё тоглоомоор тоглон, гоё хоол идэж, их юм сурна гэж ярьж ойлгуулж эерэг төсөөлөл бодол суулгах хэрэгтэй юм.

Íэг багшид 15-35 хүүхэд ногдож байна 

Тэгвэл бидэнд уйлуулж дасгадаг монгол аргаас өөр сонголт байна уу. Наймдугаар сарын 15-наас эхлээд цэцэрлэгийн асуудал яригдаж, эцэг эхчүүд бүртгүүлэх гэж хэдэн хоногоор дараалалд зогссон. Өөрт байгаа боломж бололцоо, танил тал, аз од бүгдийг шавхан гүйлдсээр хүүхдээ арайхийн цэцэрлэгт оруулсан. Бодит байдал ийм байхад бид бусад улс орны жишгээр цэцэрлэгтээ дастал эцэг эх нь хамт байх боломжийг мөрөөдөөд ч нэмэргүй нь. Учир нь манай цэцэрлэгүүд эцэг эхчүүд оруулах нь бүү хэл хүүхдүүдээ ч багтааж шингээж чадахгүй болсон.

Бидэнд хамгийн ойрын жишээ гэвэл дэлхийд хүн амынхаа тоогоор тэргүүлдэг БНХАУ байна.Энд нэг цэцэрлэг 500-600 хүүхдийн багтаамжтай. Тэнд 80-100 ажилтан байдаг бөгөөд нэг бүлэгт 30 хүүхэд 3-4 багштай ажилладаг байх юм. Харин Солонгост бага бүлгийн нэг ангид зургаан хүүхдийг хоёр багш хардаг. Энэ нь нэг багшид гурван хүүхэд ногддог гэсэн үг. Харин 3-5 насны хүүхдийн анги нь арай олон хүүхэдтэй ч арчилгаа бага шаарддаг, хичээл дугуйланд их хамрагддаг давуу талтай байдаг аж.

Харин манайд цэцэрлэгийн нэг хүүхдэд ногдох талбайн хэмжээг 5,5 ам метр, нэг багшид ногдох хүүхдийг тоог 12,5-13 гэж гаргасан байдаг. Гэтэл хоёр настай бага анги дунджаар 30-50 хүүхэдтэй, харин дунд болон ахлах бүлэгт 40-70 хүүхэдтэй байна. Нэг багшид 15-35 хүүхэд ног­доно гэдэг ачаалал хэрээс хэтэрсний тод жишээ. Гэвч гэртээ цоожтой үлдэх хүүхдийн тоог багасгах гэж цэцэрлэгүүд өөрсдийн боломж бололцоогоор авсан нь энэ. Тиймээс нэг талаар тэднийг буруутгах биш харин ч баярламаар. Энэ байдалтай цэцэрлэгийн захиргаа, багш ажилчид, эцэг эхчүүд бүр төр засаг нь ч эвлэрсэн. Харин нөгөө талаас нь харвал эцэг, эхчүүдэд даац нь хэтэрсэн цэцэрлэгээс хүүхдээ гаргачихгүйн тулд шүд зуухаас өөр сонголт алга. Гэхдээ энэ байдлыг зөөлрүүлэхийн тулд цэцэрлэгийн багшийн тоог нэмэх зайлшгүй шаардлага байна. Ядаж л бага бүлгийн багшийн тоог нэмэх хэрэгтэй. Тэгж байж багш нарын ачаалал багасч, хүүхдүүдэд тавих анхаарал халамж нэмэгдэнэ.Ерөөсөө өнөө мар­гаашгүй шинэ цэцэр­лэгүүд барьж чадахгүйгээс хойш маш олон болж буй Монголын үрсэд тайван амгалан өсөх боломжийг бүрдүүлж, багшийн тоог нэмж өгөөч гэж холбогдох яам, тамгын газар, шийдвэр гаргах төвшнийхэнд уламжлах байна.

ЧД-ийн 108 дугаар цэцэрлэгийн бага бүлгийн багш С.Соёл-Эрдэнэ: Íэг ангид гурван багш байвал ачаалал хамаагүй дээр болно

-Хоолоо өөрсдөө идэж чадахгүй, өмдөндөө шээж баадаг хоёрхон настай 38 хүүхдэд хоёр багш хүрэлцэхгүй байна. Нэг ангид ядаж гурван багш байвал ачаалал хамаагүй дээр болно. Багш нарын ажиллах чадвар ч сайжирна. Хэдий ажиллах нөхцөл боломж хүнд байгаа ч манай багш нар гомдоллодоггүй. Өөрсдийн хийх ёстой ажил, үүрэг хариуцлага л гэж хичээж ажилладаг.

Манай Чингэлтэй дүүрэг цөм хөтөлбөр хэрэгжүүлж эхлээд байгаа. Өнгөрсөн жил миний дааж байсан бэлтгэл анги жишиг бүлэг болж байсан. Манай ангийн жишгээр бусад ангиуд дагаж хийж байсан. Хэдийгээр энэ анги маань хоёр настай боловч цэцэрлэг, багшдаа дасаад уйлалдах нь багасаад ирэхээр цөм хөтөлбөрийн шинэ журмаар тоглонгоо суралцах хөтөлбөрөөр сургаж эхэлнэ.  

УИХ-ын гишүүн С.Одонтуяа: Áагш нарт ногдох хүүхдийн тоог ихэсгэж болохгүй

-Ерөнхийдөө улсын хэмжээнд цэцэрлэгүүд 60-70 хувийн хэтрэлттэй байна. Өнөөдрийн нөхцөл байдлаас үүдээд хүүхдийг гэртээ ганцааранг нь байлгаж байхаар гээд цэцэрлэгт шахаж авсан. Харин багш нарын стандартыг хэзээ ч ингэж ихэсгэж болохгүй. Бид гэртээ 1-2 хүүхдээ харахад л ямар хэцүү байдаг билээ. Гэтэл багш нарын орон тоог заавал нэмж өгөх ёстой, стандартаа мөрдөх ёстой. Нэг багшид ногдох хүүхдийн тоог нэмэхээр ачаалал ихсээд чанар муудна. Тиймээс 2016 оны төсөвт цэцэрлэгийн багш нарын орон тоог нэмж баталж өгөх ёстой.

Бид бүх арга замаар л энэ асуудлыг шийдэх гэж үзэх ёстой. Тухайлбал, 0-2 настай хүүхэдтэй ээжүүдэд цалинтай чөлөө өгөх тухай яригдаж байна. Ээжүүд хүүхдээ 0-2 нас хүртэл өөрөө харах ёстой. Хүүхдээ өсгөнө гэдэг эх орондоо баялаг бүтээж буй ажил учир заавал цалинтай байх ёстой. 

Сэтгэл судлалын үндэсний төвийн сэтгэлзүйч Ц.Нямцэцэг: Õүүхдийг шинэ орчинд зөв дасгах хэрэгтэй

-Хүүхэд насны тодорхой үечлэлээр өсч хөгждөг. Энэ хөгжлийн үедээ хүүхэд сэтгэлзүйн хувьд асар их өөрчлөлтөд орж байдаг. Энэ үед хүүхдийн тусгаар байдал буюу ичих эргэлзэх зөрчлийн үе нь эхэлдэг. Шинэ орчинд ороод хүүхэд айдаг. Анхнаасаа ээнэгшиж дотносоогүй хүнтэй үлдээхээр ээж аав минь намайг хаяж байна гэсэн мэдрэмж төрдөг. Тиймээс багш нар хүүхэдтэйгээ маш эергээр харилцах хэрэгтэй. Орчиндоо дасах нөхцлийг нь бүрдүүлж хугацаа өгөх ёстой. Хүүхдийнхээ мэдрэмжүүдийг хүлээн зөвшөөрөх ёстой. Эцэг эхчүүд болон багш нараас хүүхэд бат бэх холбоо, хүүхдийг хүлээн зөвшөөрөх, хүүхдийн мэдрэмжүүдийг ойлгох, хүүхдийг тайвшруулах дөрвөн төрлийн холбоо шаардаж байдаг. Энэ холбоо нь зөв явагдах юм бол хүүхэд эцэг эх болон багштайгаа зовлонгүй харилцаж сурахын зэрэгцээ өөртөө итгэлтэй бие даасан болно.

БСШУЯ-ны сургуулийн өмнөх бага боловсролын хэлтсийн дарга Б.Гантулга: Áага бүлэгт 20-оос дээш хүүхэд авах ёсгүй