Энэ үгийг хэлэхээс өөр арга алга. Монгол түмэн төрийн соёмбо, сүлдээ бурхан мэт шүтэн мөргөж ирсэн ард түмэн. Хашааны хаалга, архины шил, кино театрынлогоч хүртэл болж явах юм. Одоо бүр хэн дуртай нэг нөхөр загварыг нь өөрчилж нэг үгээр хэлбэл "Авангорд” хэмээн янз бүрийн зүйлд хэрэглэх боллоо. Хамгийн сүүлд гэхэд "Долоон бурхан харвадаггүй” киноныхон арга бэлгийн хоёр загасныхан оронд долоогийн тоо тавьж дүрсэлсэн байгаа юм. Энэ нэг талаас шинэ санаа ч гэлээ төрийн соёмбыг хэн дуртай нь өөрчилсөн нь буруу. Хаа саагүй төрийн соёмбыг тахин шүтэж байгаа зүйл энэ огт биш. Тэр ч бүү хэл соёмбо бүхий төрийн далбааны загвараар байшингийнхаа дээврийг будсан айлмэрсэр тааралдаж байсан. Энэхүү соёмбыг хэн хэзээ, хаана байрлуулах нь тухай хуульд заасан юм билээ.

Төрийн билэг тэмдэгийн тухай хуулийнXIII зүйлд "...Төрийн соёмбот далбааг төр захиргааны байгууллага, Элчин сайдын яамд, зэвсэгт хүчин, төрийн хэмжээний айчлал хийхэд үйлчилсэн машин,олон улсын чанартай буюу үндэсний биеийн тамир, спортын уралдаан, наадам, тэдгээртэй адилтгах бусад арга хэмжээний үед төрийн далбааг мандуулж болно...”. Энэ мэтээр заасан байдаг харин архины шил, хашааны хаалга, байшингийн дээвэр дээр байрлуулж болно гэсэн ганц ч заалт байхгүй. Энэ бол ямар нэгэн байдлаар хариуцлага тооцох заалтгүй учраас тэр. Монголчууд төрийн соёмбо шүтээд толгой дээрээ шивүүлж ч болно. Энэ бол дээдэлж шүтэж байгаагийн нэг хэлбэр. Хамгийн гол нь өөрчлөх, аль эсвэл архины шилэн дээр үлдээж болохгүй л болов уу. Мөн дээрх хуулийн Хоёрдугаар зүйлд"...Монгол Улсын тусгаар тогтнол бүрэн эрхт байдлын бэлгэ тэмдэг нь Төрийн сүлд, далбаа, тамга, дуулал мөн...” гэж заасан байдаг. Мөн"...эдгээр нь Монголын ард түмний түүхэн уламжлал, хүсэл тэмүүлэл, эв нэгдэл, шударга ёс, цог хийморийн илэрхийлэл мөн...” гэж заажээ. Гэтэл бид түрсийк дээрээ хадуулах нь холгүй байдаг.

Хэзээ билээ Монгол Улсын төрийн тэргүүнийг гадаадад айлчилж явахад нь манай улсын Төрийн далбааг буруу тийш нь харуулаад мандуулчихсан байсан удаатай. Тухайн үед манай телевизийн мэдээгээр гаргаад өнгөрч байсан. Хоёр жилийн өмнө Төрийн далбааны дээд хэсэгт нь хятадын далбааны сарыг нэмж хувилан наадмын үеэр олон мянгаар нь тарааж байсан удаатай. Өөр улсын хүн ч гэсэн Монгол Улсын Төрийн далбааг өөрчлөн тоглож суухадтөрийн зүгээс ямар ч үйлдэл хийгээгүй. Гэтэл соёмбыг Монгол ард түмэн хэдэн зуун жил шүтэж ирсэн гэдгийг түүх харуулна.

Өндөр Гэгээний зохиосон соёмбо бичгийн эхнийтэмдэг нь өнөөг хүртэл Монгол улсын туг далбаан дээр тусгаар тогтнолын бэлгэ тэмдэг болон тасралтгүй уламжилсаар өнөөдрийг хүрсэн алтан соёмбо юм.

"Соёмбо" хэмээх Санскрит үг нь "Өөрөө гарсан гэгээн" гэдэг утгыг агуулдаг бөгөөд улс төр, гүн ухаан, шашны олон бэлгэдлийг илэрхийлдэг. Соёмбо нь ертөнцийн үүсэх эх сурвалж хэмээн дорно дахины гүн ухаанд үздэг. Хий, гал, шороо, ус гэсэн язгуур махбодуудыг дор нь байрлуулж, сав ертөнцийн оршлыг бэлгэдэн дунд нь шим ертөнц буюу хүний арга билгийг дүрсэлжээ. Соёмбын дээд талд нь айл өрх, улс хотлоороо өнгөрсөн, одоо, ирээдүйд үүрд мандан бадрахыг бэлгэдсэн бол нар, сар нь Монголын ард түмэн цэцэглэн хөгжих, гурвалжин нь сум мэт хурц эрэмгий байхыг, дундах загас нь өнөр өтгөн, сонор соргогийг, Хажуугийн босоо шугам нь хэрэм мэт бат бөх байхыг төсөөлдөг. Соёмбын бам үсэг нь арга билэг хослохыг, доорх бадам нь язгуурын төр шашнаа мандуулан хөгжүүлэхийг бэлгэджээ. Ийнхүү Соёмбо сүлд нь дорно дахины төр, улс үндэстний болон гүн ухааны бүх бэлгэдлийг өөртөө багтаасан тэмдэг юм.Гэтэл дунд нь байсан гурвалжин, загас нь байхгүй болохоор эрэмгий байх, хүн ам нь өнөр өтгөн, соргог байхыг билэгдэхээ больчхож байгаа юм.

Эх сурвалж:tonshuul.mn

Ц.Эрдэнэ