Сүүлийн хэдэн жилд ард түмэнд хэрэгтэй цөөн хэдэн хууль, журам гарсны нэг нь жилийн найман хувьтай орон сууцны ипотекийн зээл олгох асуудал байлаа. Энэ журмын буянаар тогтмол орлоготой, 30 хувийн урьдчилгаа төлөх чадвартай иргэдийн ихэнх нь орон сууцанд орсон. Гэр хорооллын яндан ч багагүй цөөрсөн байх.  

Тэгвэл МАН-аас Барилга, хот байгуулалтын сайдаар томилогдсон Д.Цогтбаатар гэж нөхөр нэг л өдөр 10 хувийн урьдчилгаа төлбөр төлөөд, орон сууцанд ордог болох асуудлыг ярьж эхэлсэн.  Түүнийхээр бол 30 хувийн урьдчилгаа төлөх чадвартай хүний тоо чинээндээ тулсан учир орон сууцны борлуулалт эрс багассан юм гэнэ. Дээрээс нь ард түмэнд ч хэрэгтэй учраас урьдчилгаа төлбөрийг 10 хувь болгох нь зөв гэх утгатай зүйлийг ярьж, "коко” үнэлгээ  авав. Нэг талаараа үнэн. 30 хувийн урьдчилгаатай хүн болгон л байр авчихсан, зах зээл нь ханачихсан. Тиймээс ажилтай, дунд зэргийн орлоготой иргэдийг байранд оруулъя, бодлогоор дэмжинэ гэвэл 10 хувийн урдчилгаатай болгох нь зөв юм. Гэхдээ 10 хувь болголоо гээд асуудал шийдэгдэх үү.  Энд нэг зүйлийг иргэд ойлгох хэрэгтэй. Урьдчилгаа 10 хувь болоогүй, 30 хувь хэвээрээ байгаа. 

Ганцхан 20 хувь дээр нь Засгийн газар баталгаа гаргаж өгөх юм. Ер нь бол зүгээр л нэг тамга, тэмдэгтэй цаас гэсэн үг л дээ. Саяхан БХБЯ-ны мэргэжилтэн эмэгтэй энэ талаар ярьсан байгааг уншигч авхай уншаа байлгүй. Одоо БХБЯ, Хөгжлийн банктай гэрээ байгуулахаар ярьж эхэлжээ. Дараа нь Хөгжлийн банк арилжааны банкуудтай тохиролцоно. Өнөөх арилжааны банкууд нь тамга, гарын үсэгтэй цаас авчихаад иргэнд орон сууцны үнийн дүнгийн 90 хувийн төлбөрийг өгөх үү гэдэг бас л асуудал. Одоо эрсдлээ бодоод, шалгуураа өндөрсгөөд байгаа банкууд энэ асуудал дээр уян хатан бодлого барих уу, үгүй юу гэдэг нь эргэлзээтэй. Засгийн газраас Хөгжлийн банкинд 200 тэрбум төгрөгийн баталгаа гарга гэсэн үүрэг өгсөн аж. 

Үүрэг өгөх ч яахав, амархан. Яг мөнгө гаргах дээр бол хэцүү. Тиймдээ ч тамга, гарын үсэгтэй, баталгаа гэсэн цаасны талаар яригдаад байна. 10 хувийн урьдчилгааны асуудал нэг иймэрхүү л явцтай байна. Ерөнхийд нь бүдүүн тоймоор дүгнэвэл шүү дээ. Гэтэл БХБ-ын сайд асан Д.Цогтбаатар болохоор ерөнхийдөө бүх зүйл жин тан болчихсон гэдгийг түрүү сард ярьчихсан байдаг.  Ингэж ард түмний сэтгэл, итгэлээр тоглож болохгүй шүү дээ. Асуудал бүр жин тан болоод, батлан даалтынх нь хөрөнгө, мөнгө шийдэгдчихсэн хэмээн шоуджээ. Арилжааны банкуудтайгаа тохиролцчихоод, яг таг асуудлаа шийдээд зарлан тунхаглах ёстой баймаар. Гэтэл зүгээр л нэгж зээл авах гэж байгаа хүн тийм шаардлага хангах ёстой гэсэн журам гаргачихаад, түүнийгээ бүх асуудал шийдэгдсэн юм шиг яриад байх нь утгагүй биз дээ. 

Үүнээс нь болоод өнөөдөр барилгын компаниуд 10 хувийн урьдчилгаагаа төлөөд, байрандаа ор гэсэн сурталчилгааг явуулаад эхэлчихэж. Бодвол Засгийн газар асуудлаа ямар нэг байдлаар шийдчих байх, ганц ч гэсэн байр ямар нэг аргаар зарж байя гэсэн байдлаар хандаж байгаа нь ойлгомжтой. Тэгэхгүй бол барилгын компаниуд орон сууцаа борлуулж чадахгүй баларч байгаа. Энэ байдал нь эргээд иргэдийг хохирооход хүргэхийг ч үгүйсгэх аргагүй.  Явж, явж 10 хувийн урьдчилгаа төлөх, 20 хувь дээр нь Засгийн газар баталгаа гаргахгүй болчихвол яана. Болгоомжлох л асуудал. 

Тэр тохиолдолд барилгын компанийн сурталчилгаанд хууртагдсан иргэд 30 хувиа банкинд тушаах шаардлагатай болно. 30 хувиа өгч чадахгүй гэвэл өгсөн мөнгөө эргүүлж авахаас өөр аргагүй. Тэр үед барилгын компани нь тодорхой хэмжээнд мөнгө суутгаж авна. Ингээд л иргэд хохирно шүү дээ. 20 хувийн батлан даалтын асуудал жин тан болоод, арилжааны банкуудтайгаа зөвшилцчихлөө гэж сэтгээд үзье. Гэтэл 30 хувийн урьдчилгаагаа төлчихөөд байхад банкны шалгуурыг давж чадахгүй байгаа олон хүн байгаа. 10 хувь болсон ч банкны шалгуур дагаж буурахгүй. Харин ч улам нарийсна. Цалин мөнгийг нь харна.  Ядахад иргэдийн бүрдүүлэх материал, шаардлага нь улам ихэсчихсэн. "Өрхийн мэдээллийн нэгдсэн сан”-гийн 7-15  дугаар бүлгийн иргэн байна энэ тэр ч гэх шиг. Бүрдүүлэх материал нь түм бум болчихсон. 

Ёстой нөгөө гахайнаас хялгас гуйгаад найзыгаа аврах гээд явдаг шоргоолжны үлгэр шиг л юм болох гээд байна. Ерөөс бүрдүүлэх материал, банкны дарамтыг нь харахад 10 хувь гэж байхаар яаж ийж гүрийж байгаад 30 хувиа төлөөд, орон сууцны зээлээ хөөцөлдсөн нь дээр юм биш үү. Уг нь 10 хувийн урьдчилгаа гэдэг сайхан л хэрэг. Гэхдээ энэ мэтээр "шоргоолжны үлгэр” шиг юм болоод, банкны шалгуураа давахгүй бол сайхан биш муухай болоод байна л даа.

Н.Пунцагболд