Орон сууцны найман хувийн хүүтэй зээлийн хөтөлбөрт гацаа үүссэн хэвээр. Энэ байдал Үндсэн хуулийн цэцээс "Үл хөдлөх хөрөнгийн барьцааны тухай хуулийн зарим заалт Үндсэн хууль зөрчиж байна” гэсэн дүгнэлт гаргаснаас үүдэлтэй. Арилжааны банкууд Үндсэн хуулийн Цэцийн дүгнэлтийг үндэслэн орон сууцны найман хувийн зээлээ зогсоосон шийдвэртээ одоогийн байдлаар өөрчлөлт оруулаагүй байна. Энэ байдал орон сууцтай болохыг мөрөөддөг олон мянган иргэнд жинтэй "цохилт” болж хүрээд байгаа юм. Цаашлаад эдийн засгийн 30 гаруй хувийг бүрдүүлдэг барилгын салбарын хөгжлийг гацаанд хийх нөхцөл байдал үүсэв. Гэвч энэ эргэлзээнд "Цэцийн шийдвэр эцсийнх байдаг” гэсэн ганцхан өгүүлбэр цэг тавьчихаад байгаа. 

Энэ мэт найман хувийн зээл тойрсон таагүй мэдээлэл дундуур салбарын сайд З.Баянсэлэнгэ "Найман хувийн зээл цаашид үргэлжилнэ. Тэр ч бүү 80 ам метр талбайгаас дээш хэмжээтэй орон сууц болоод хаус зэрэглэл хүртэл найман хувьд хамрагдах боломжтой болно” гэж итгэл төгс ярьсан. Мөн "Голомт” 10 хувийн урьдчилгаа төлбөр аваад зээл гаргах боломжтой гэсэн ойлголтыг ч салбарын сайд олон нийтэд түгээж чадлаа. Үнэндээ орон сууцтай болохыг мөрөөдөж, төсөөллийнхөө өрөөгөөр аялж яваа иргэдэд өнгөрсөн долдугаар сараас хойш сонссон хамгийн сайхан мэдээ нь энэ байв. Уг нь, найман хувийн зээл цааш үргэлжилж, 10 хувийн урьдчилгаа төлбөр аваад зээл олгодог болбол сайн л хэрэг. Учир нь өнгөрсөн оны байдлаар улсын хэмжээнд 22.9 мянган өрх бусдын орон сууцыг түрээсэлж амьдардаг гэсэн судалгаа бий. Зөвхөн энэ үзүүлэлтээс харахад дээрх тооны өрх түрээст төлдөг мөнгөө үл хөдлөх хөрөнгөтэй болохдоо хуримтлуулж болох юм. Үүнээс гадна эдийн засгийн макро төвшинд ч дэм болох нь ойлгомжтой. Одоогийн байдлаар зах зээл дээр эзнээ хүлээж буй 17700 гаруй орон сууц бий. Маш товчхондоо орон сууцны зах зээл дээр чадамжгүй эрэлт үүссэн гэсэн үг. Тиймээс л өнгөцхөн дүгнэвэл сүүлийн үед өрнөөд байгаа найман хувийн зээл тойрсон мэдээллүүдээс Үндсэн хуулийн цэц, З.Баянсэлэнгэ хоёрын аль нь илүү том бэ гэсэн хошин асуулт ч "ургаж” мэдэхээр байна.

Гэвч харамсалтай нь салбарын сайд хийгээд арилжааны дурын банк иргэдийн дунд хүлээлт үүсээд байгаа найман хувийн зээл, 10 хувийн урьдчилгаа төлбөрийг бие даан шийдэх ямар ч боломжгүй. Тэр ч бүү хэл арилжааны банкууд 10 хувийн урьдчилгаа авч орон сууцны зээл гаргаж, өөр дээрээ эрсдлийг нь тооцоод явах санхүүгийн болоод сэтгэлийн бяд байхгүй. Тийм л учраас орон сууцтай болохыг хүсч байгаа иргэдэд найман хувийн зээл амин хэрэгцээ нь юм. Үгүйдээ л гэхэд урьдчилгаа 30 хувиа төлж, арилжааны банкуудын хатуу шалгуурт тэнцэж, найман хувьд хамрагдах боломжтой өрхийн тоо шавхагдсан байна. Ийм байхад орон сууцны зээлийн хүүг өсгөх юм бол 90 жилийн түүхэн ой дээр нь барилгын салбараа түлхэж унагах үзэгдэл болох нь ойлгомжтой. Уул уурхайгаас хэтэрхий хамааралтай эдийн засагтай манай улсын хувьд барилгын салбар унавал баларна. Мэдээж үүнийг ТОСК аль хэдийнэ ухамсарласан. Тиймээс л Төрийн банктай хамтарч найман хувийн зээлийг бие даан шийдэх бололцоотой гарцыг олж харсан биз.

Угтаа дэлхийн аль ч улсын орон сууцны хөтөлбөрт төр оролцдог. Энэ бол бодлого. Харин манайд УИХ-ын болоод Засгийн газрын төвшинд гацаах, зогсоох, эргэлзээ үүсгэх зэргээр оролцоод эхэлж байгаа нь харамсалтай. Учир нь арилжааны банкуудын зүгээс УИХ зээлийн эрсдэлгүй орчныг бий болгох шаардлагатай гэсэн байр суурийг илэрхийлж байгаа. Тиймээс хойшид Үл хөдлөх хөрөнгийн тухай хуульд иргэн, банк хоёрын эрхийг тэгш хангах шаардлага УИХ-ын өмнө тулгарч байна. 

                                                               Д.Булган ЭХ СУРВАЛЖ-TONSHUUL.MN