Хичээлийн шинэ жил хаяанд ирж, орон нутгаас нийслэлийг зорих оюутнуудын их нүүдэл эхэллээ. Эрдмийн эрэлд мордож буй оюутнууд гэрээ нүүлгэх нь холгүй ачаа бараа бэлдэж, эцэг эхдээ үнсүүлээд их хотыг зорьдог. Ингэхдээ тэдний олонхи нь хот хоорондын зорчигч тээвэрлэгч автобусаар үйлчлүүлдэг. Үүнийг андахгүй жолоочид муу хүн чөлөөнөөр чоно борооноор гэгчээр тасалбарын үнийг нэмэх, зорчигчийн тоог хэтрүүлэх нь хэвийн үзэгдэл болоод олон жилийн нүүрийг үзэж буй. Уг нь Зам тээврийн яам, Авто тээврийн үндэсний төв болон Замын цагдаагийн газраас урьдчилан сэргийлэх шалгалт хийж, хяналт тавьж ажилладаг гэдэг ч тодорхой үр дүнд хүрж чадахгүй байгаа нь нууц биш. Нийтийн тээврийн автобуснууд зохих дүрэм журмын дагуу суудлынхаа тоогоор хүн тээвэрлэдэг гэж орон нутгийн тээвэр авто замын газрынхан хэлдэг. Гэвч бодит байдал дээр орон нутгаас тэр дундаа алслагдсан аймгуудаас хөдөлж буй тээврийн хэрэгслүүд хэзээ ч суудлынхаа тоогоор зорчигч авдаггүй гэдгийг албаныхнаас бусад хүмүүс мэдэж байгаа. Энгийн жишээ дурдахад, холын чиглэл буюу Ховд, Баян-Өлгийн чиглэлд нийтийн тээвэрт сууна гэдэг бол бүрхүүлтэй морь тэрэг хөллөсөнтэй адил байдгийг зорчигчид нь хэлдэг. "Сорок пассажиров” буюу 28-36 хүний суудалтай гэх маш хатуу явдалтай, өвөлдөө хүйтэн, зундаа халуун Оросын Паз автобус баруун чиглэлийн хамгийн хол замд хүн тээвэрлэдэг..Энэ автобус нь хоёр эгнээ суудалтай. Гэвч зорчигчид голын хүн явдаг эгнээгээр ачаагаа тавиад суучихна. Үүнийг туулайчдын эгнээ гэж нэрлэдэг. Энэ эгнээнд гэхэд хамгийн багадаа 12 хүн шахцалдаад суучихна. Түүгээр ч зогсохгүй автобусны хамгийн арын залгаа суудалд таван хүн суух ёстой атал найман хүн өлхөн багтчих жишээтэй. Жолоочийн хувийн орлогыг бүрдүүлэгч туулайнууд ачаан дээрээ шомбойтол сууж, налах түшлэггүй бүхэл бүтэн 1500-2000 км хоёр гурван хоног явна. Үүнээс харахад нэг автобусанд зорчих тасалбаргүй 10-15 хүн явж байгаа нь тодорхой. Хот хооронд зорчигч тээвэрлэгч автобусанд тав тухтай үйлчлүүлнэ гэсэн ойлголт бараг л байхгүй. Тасалбар авсан зорчигчид "Ая тухтай үйлчлүүлмээр байна. Суудлынхаа тоогоор хүнээ аваач. Осол аваар гарвал хэн хариуцлагыг нь хүлээх юм” гэнэ. Зорчигчид хэчнээн ингэж хэллээ гээд жолооч өөрийн хувийн орлого бодоод тэдний хэлснийг үл тоомсорлоно. Түүнчлэн ачааны заасан хэмжээ 20 кг-аас дээш гарсан гэсэн кг тутамд 1000 төгрөг нэмж авна. Хүнийхээ тоог өөрийн дураар хэтрүүлж чихэн ачих жолооч нар зорчигчдын ачааны 20 кг-ийг бол харин яс барина. 10 грамм хэтэрлээ л бол 1000 төгрөг, үгүй бол энэ хогоо аваад өөр унаандаа суу гэж загнана. Гэрээсээ мах эсвэл цагаан идээ зэрэг хүнд жинтэй зүйлс авсан бол төлбөр нь талийгаад өгнө гэсэн үг. Паз автобусанд дөч, тавиулаа чихцэлдээд өдөржин шөнөжин сэгсчүүлж, амтгүй үнэтэй замын хоолоор ходоодоо баясгаж, ядарч унах нь холгүй шороонд дарагдсан хэдэн нөхдүүд улсын нийслэл Улаанбаатартаа ирдэг. Хот хоорондын зорчигч тээврээр үйлчлүүлдэг бусад аймгийн иргэд ч энэ дүр зурагтай тулгардаг. Саяхан Архангай аймгаас хот руу явахаар зорчих тасалбар бичүүлж автобусандаа суув. Гэтэл Цэнхэр, Төвшрүүлэх, Хотонт сумаас тасалбаргүй хүмүүсийг авч суудлын голоор сандал тавьж, 10 хүн суулгалаа. Түүнчлэн хот руу бичиг баримт 5000, хэрэв хайрцагтай кг ихтэй зүйл бол 10000-20000 төгрөгөөр жолооч авч явдаг гэнэ. Ингэхээр жолооч цалингаас гадна нэлээн их ашиг олдог нь тодорхой болж байгаа юм. Нэг аймгаас гэхэд өдөрт хоёроос дээш автобус нийслэлийг зорьж байгаа. Автобусны жолооч нар нэгнийгээ сайн таньдаг учраас түрүүлж давхисан нь бусаддаа цагдаа, хяналт шалгалт хэр байгааг утсаар мэдээлчихдэг. Ингэхээр зөвшөөрөлгүй зорчигч тээвэрлэсэн жолооч нь шалгалт байгаа постод ирэхээс өмнө тал зорчигчоо буулгаж алхуулчихаад суудлынхаа тоогоор зорчигч авсан гэж албаныханыг хуурдаг гэнэ. Түүнээс гадна хот хоорондын зорчигч тээвэрлэгч автобусууд эцэг эх, ах эгчтэйгээ явж буй хүүхдээс насны хязгаарлалтгүй том хүний зардлаар явуулах зөрчил элбэг тохиолддог. Суудлынхаа мөнгө төлчихсөн хэрнээ бяцхан хүүхдүүд эцэг эхийнхээ өвөр дээр явах нь бий. Ингээд тэдний суудал туулайчдынх болно. Уг нь хот хооронд үйлчилдэг нийтийн тээвэрт хяналт тавих байгууллага аймаг бүрт байдаг аж. Гэтэл тэд мэддэгүй юмуу, мэдсэн ч тоодоггүй юмуу бүү мэд. Албаныхан болохоор жолооч нар замдаа мөөг шиг зорчигчдыг түүгээд байдаг болохоор тухайн аймгийнх нь хяналт тавих ёстой гэж тайлбарладаг.