Монголд сүүлийн хэдэн жил цааны годон гутал өмсөх моод дэлгэрсэн. Монголчуудын өмсдөг гутал нь годон, унадаг машин нь "Приус” гэх яриа гарсан нь учиртай. Гүн тайгад хүйтний хүйтэнд амьдардаг цаа гээч амьтан тэсвэр хатуужилтай гэж янзтай. Тэд цас зуд,ямар ч хүйтнийг ажрахгүй давдаг юм гэсэн. Тийм амьтны шилбэний арьсаар хийсэн гутал өмсөхөөр халуу дүүгэлгүй яах вэ. Харин саяхнаас ийм гутал өмсөөд байвал халуун чанартай арьс хөлийг байнга  халууцуулсаар байгаад чөмөг хайлуулах аюултай гэх яриа сонсдох болов. Нээрээ ч Хөвсгөлийн тайгын цаатнууд тэр хүйтнийг цааны арьсан дээл,годон гутлаар туулж урин дулаантай золгодог байх. Төв суурин газарт хөлнөөсөө халуу шатаад явах эрүүл мэндэд сайн байхгүй нь лавтай. Настайчууд биеийн илч барагдлаа,байнга хөл даарах боллоо гэлцдэг. Өтөл настай хүмүүс годон гутал өмсөх нь буруугүй байх. 30 ч хүрээгүй идэр залуус годон гутал, ангийн арьс өмсөхөөр чөмөг хайлах өвчтэй болдог гэдэг үнэний ортой ч байж мэднэ.  Оросууд ялангуяа якутууд хүйтний эрч чангарсаар -50 хэм хүрэхэд годон гутал өмсдөг,хүүхдүүддээ өмсүүлдэг юмсанж. Бид нар шиг -10 хэмд өмсөх нь ховор. Сибирийн чөмөг царцам хүйтэнд ч манайхан шиг бүгдээрээ годон гутал өмсдөггүй. Тайгын анчид л өмсдөг гэж буриадууд ярих. Мода дагаж хуйлрах ч яамай эрүүл мэнддээ л анхаарал тавь,залуус аа.

Н.Дөл