Ч.Ганхуяг: Хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэх хэрэгтэй
"Бид хамтдаа" үндэсний форум хоёр дахь өдрөө амжилттай үргэлжилж байна. "Банк санхүүгийн салбарт тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх арга зам" салбар хуралдааны үеэр Хас банкны гүйцэтгэх захирал Ч.Ганхуягаас зарим зүйлийг тодрууллаа.
-Гадны банк оруулж ирэх асуудал хоёр, гурван жилийн өмнөөс яригдах болсон. Энэ талаар таны байр суурийг сонирхмоор байна?
-Гадны банк гэхээсээ илүүтэй "Bank of china” гэдгээр нь хандаад байгаа бололтой. Өөрөөр хэлбэл, банкинд нь биш хятад гэдэгт нь асуудлын гол бий болов уу. Мэдээж банкууд өрсөлдөөнийг аль болох оруулахгүй байх сонирхолтой байгаа нь үнэн. Нөгөө талаас үндэсний аюулгүй байдал. Манайх эдийн засгийн хувьд урд хөрштэйгөө дэндүү нягт холбоотой. Экспорт, импорт, хөрөнгө оруулалтын ихэнх хувь Хятадаас байдаг. Ийм үед банкны салбараа найр тавиад өгчих үү гэсэн хардлага байгааг үгүйсгэх аргагүй. Богино хугацааны шийдэл гэхээсээ илүүтэй урт хугацаанд стратеги, үндэсний аюулгүй байдлын хувьд банк санхүүгийн салбар нь аль нэг улсын бүрэн хараат байдалд байх уу, үгүй юү гэдгийг эхлээд судлаад шийдэх ёстой юм шиг байгаа юм. Гадны банк орж ирэх үү, үгүй юү гэдэгтээ маргах ёсгүй байх. Хэрэв Хятадынхыг оруулж ирж байгаа бол Оросынх, АНУ-гийнх гээд бүгд ижил нөхцөлөөр орж ирээд өрсөлдөх бололцоог нь бүрдүүлэх хэрэгтэй.
-Манай банкуудын өрсөлдөх чадвар дэндүү сул гэдэг. Та үүнтэй санал нийлэх үү?
-Манай банкуудын өрсөлдөх чадвар дэндүү муу. Эдийн засаг дэндүү жижигхэн. Гадны банк орж ирээд хүүгүй зээл тараагаад унавал бүх монголчууд цалингийн зээл авна. Тэгвэл нөгөө үндэсний банкууд үйл ажиллагаа явуулж чадах уу, үгүй юу гэдэг том айдас бий.
-Банк санхүүгийн салбарт ямар тулгамдсан асуудал байна вэ?
-Эдийн засаг удааширч, уул уурхайн салбарын бүтээгдэхүүний үнэ унаж, энэ салбарт ажиллаж байсан хүмүүс урт хугацааны зээлтэй буюу орон сууцны зээлтэй авчихсан. Улмаар тэр иргэд зээлээ төлж чадахаа больж, чанаргүй зээл өсөх хандлага ажиглагдаж байна. Ийм нөхцөлд банкууд найдвартай, цаашдаа хэрхэн үйл ажиллагаа явуулах уу гэдэг асуудал гарч ирнэ. Мөн сүүлийн гурван жил валютын ханш 50-60 хувиар унахаар ам.доллараар зээл авсан иргэд нөгөө талдаа төгрөгөөр цалин авч байдаг. Ингээд зээлээ төлж чадахаа больдог. Учир нь сар болгон 200 мянган төгрөг төлдөг байсан бол ханш унаснаас болоод 300 мянга, дээрээс нь үндсэн төлбөрөө төлнө. Ингэхээр нөгөө хүн ар гэр, амьдралаа авч явах чадваргүй болдог. Мэдээж төвбанкнаас банкны салбарын тогтвортой байдлыг хангахын тулд тодорхой шийдлүүдийг гарган, хэрэгжүүлээд явж байна.
-Тухайлбал..?
-Дүрмийн сангаа нэмлээ. Гадаад валютаар олгосон зээлүүдэд тавих нөөцийн шаардлагыг нэмэгдүүллээ. Нөгөө талаасаа уул уурхайн салбарт хумих бодлогуудыг явуулж байна.
-Банкууд өөрсдөө эрсдэл үүсгэдэг тухай Монголбанкны тэргүүн дэд ерөнхийлөгч Б.Жавхлан хэлж байсан. Энэ талаар та юу хэлэх вэ?
-Банкууд өөрсдөө эрсдэл үүсгээд байна гэдэг асуудал бий. Гэхдээ энэ нь хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлж байж хийх зүйл. Хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлчихвэл хүмүүс мөнгөө зөвхөн банкинд хадгалах биш бонд, хувьцаа худалдаж авч, хадгалдаг болох юм. Нөгөө талаар бизнес эрхлэгчид, уул уурхайн компаниуд банкнаас гуйлга гуйх байдлаа зогсоож өөрсдөө хөрөнгийн зах зээл хөрөнгө босгож сурья гэсэн санаа бий. Ер нь банк санхүүгийн салбар нь эдийн засгийн ерөнхий нөхцөл байдалтай нягт уялдаатай байдгийн хувьд эдийн засаг өөрөө доголдож байвал банк санхүүгийн салбарт тодорхой асуудлууд үүснэ гэдгийг урьдчилж хараад шийдэх зайлшгүй шаардлагууд бий.