Та анзаарсан бол рестораны төлбөрийн баримт дээр НӨАТ 10 хувь гэсэн бичиг бий. Энэ нь тухайн байгууллага 10 сая төгрөгөөс илүү борлуулалтын орлоготойг гэрчилнэ. Нэмүү өртгийн албан татварын тухай хуульд нэмэлт ,өөрчлөлт орсноор тухайн байгууллагын борлуулалтын орлого 50 сая төгрөгт хүрдгийг батлах юм. Өөрөөр хэлбэл, босгыг нэмэгдүүлсэн гэсэн үг. Үүнээс гадна иргэд уг татварыг төлж байгаа, эсэхийг хянах тогтолцоо бий болжээ. Танддортайлбарлъя.

Бат өдрийн цайны цагаараа хоолонд орчихоод, төлбөрөө цалингийн картаараа зуруулжээ. Энэхүү гүйлгээний мэдээлэл татварын байгууллагад очно. Хэрэв түүний үйлчлүүлсэн ресторан НӨАТ төлдөг бол тэрбээр тооцооныхоо тодорхой хэсгийг татварын байгууллагаас оны эцэст эргүүлээд авах юм. Угтаа бол, 10 хувийн нэмүү өртгийн албан татварынхаа хоёр хувийг эргүүлж авна. Энэ мэтээр иргэд НӨАТ төлдөг байгууллагаар үйлчлүүлэх болгондоо төлсөн мөнгөн дүнгээсээ тодорхой хувийг эргүүлэн авах бүтэцтэй болжээ.

Ингэхээр татвараас "бултдаг” нөхөрт иргэд шаардлага тавиад эхэлж байгаа юм. Тодорхой хэмжээний татварын урамшууллаа оны эцэст авахын тулд үйлчлүүлж буй газартаа "Нөхөр минь, НӨАТ төлөхгүй бол танайхаар үйлчлүүлэхгүй, өөр байгууллага сонгоно” гэсэн шаардлага тавиад эхэлнэ.

Ингэхээр байгууллагуудын НӨАТ төлөх эрмэлзэлд нь түлхэц өгнө. Энэ нь эргээд бидний байнга ярьдаг ч тооцож, тодорхойлж чаддаггүй далд эдийн засгийг ил гаргахад тус болох юм. Үүнээс гадна НӨАТ-ыэ падан ч солилцох шаардлагагүй болж байна. Үйлчлүүлэгчийн картаар хийсэн гүйлгээнээс НӨАТ-ын өглөг, авлагыг бүртгээд явах гэнэ.

Эхний хагас жилд нийгмийн даатгалын орлого 526 тэрбум төгрөгтэй тэнцэж НӨАТ-аас давжээ

Хэрэв та уг татварыг төлөлгүйгээр орлого олдог бол дахиад нэг бодоод үзээрэй. Дээр дурдсан шаардлагаас гадна энэхүү татвар танд тодорхой хэмжээний өгөөж өгдөг юм шүү.

Тухайлбал, компаниуд нэгнээсээ түүхий эд материал худалдан аваад нэмүү өртөг шингээгээд буцааж борлуулдаг. Тэгтэл түүхий эд нийлүүлдэг компани НӨАТ төлдөг бол танд алдагдалтай гэдгийг сануулъя. Учир нь тэд түүхий эдийн ханшдаа НӨАТ нэмээд танд зардаг.

Харин Та зах зээлийн бодит ханш дээр 10 хувь нэмсэн бүтээгдэхүүн худалдан авсаар байх болно. Товчхондоо, НӨАТ төлөгч компани татварын албанд өгөх учиртай өглөгөө танаар төлүүлээд байгаа хэрэг.

Харин худалдаа хийж буй хоёр "айл" адилхан НӨАТ төлдөг бол өглөг нь шилжээд, шингээд л явчихдаг. Ийнхүү ирэх жилээс үйлчлүүлэгчид шаардлага тавиад эхлэх нь. Тиймээс энэхүү татварыг судлаад, яавал бидэнд ашигтай вэ гэдгээ одооноос бодож байхад илүүдэхгүй биз ээ.

Э.Хулан